Dijital Ebeveynlik Nedir?
Dijital ebeveynlik teknolojinin gelişmesi ve hayatımızın bir parçası olmasıyla birlikte hayatımıza yeni giren bir kavram. Ebeveyn, bireyi biyolojik olarak yetiştirmenin yanı sıra duyuşsal, sosyal ve eğitimsel gelişiminden de sorumlu olan anne, baba ya da aile büyüğü olarak tanımlanıyor. Dijital dünyanın içine doğan çocuklar teknoloji ile nasıl bir ilişki içinde olacaklarını belirlemek için ebeveynlerinin yönlendirmelerine ihtiyaç duyuyorlar. Bu noktada ebeveynlerin çocuklarına dijital dünyada rehberlik yapmaları gerekiyor.
Sanal dünya ve teknolojiden çoğunlukla olumsuz bir şekilde bahsedilse de doğru kullanıldığında çocukların gelişimine olumlu katkıları aslında çok fazla. Teknolojinin doğru kullanımını çocuklara aktarmak ise ebeveynin sorumluluğunda. Bu sorumlulukları öğrenmek; gelişen ve değişen dünyada yeniliklere açık bir şekilde sanal dünyanın avantajlarını bilmek, dijital ebeveynlik hakkında daha fazla bilgi edinmek için okumaya devam edebilirsin.
Dijital Ebeveynlik Özellikleri Neler?
Ebeveynlerin dijital çağa uygun olarak sorumlulukları değişiyor. Diğer taraftan okudukları kitaplardan oynadıkları oyunlara kadar birçok konuda çocuklarını denetleyen çoğu aile sanal dünyada çocuklarına rehberlik etmeleri gerektiğinin farkında değiller. Ebeveynlerin, çocuklarını fiziksel alanlardaki olumsuzlukların yanı sıra dijital ortamlarda da koruması gerekiyor. Dijital ebeveynin çocuğuna rehberlik yapabilmesi için öncelikle teknoloji, internet, bilişim sistemlerini yakından takip etmesi gerekir. Bununla birlikte dijital ebeveyn;
- Çevrimiçi ortamlardaki olumsuzlukları fark etmeli
- Çevrimiçi ortamlardaki risklerin farkında olmalı
- İnternet bağımlılığını fark etmeli
- Tehlike sinyallerini fark etmeli
- Yeniliklere karşı ilgili olmalı
- Yeniliklerin olumlu olumsuz yönlerinin farkında olmalı
- Çocuğun bilgisayarda ya da İnternet’te ne yaptığını ayırt etmeli
- Çocuğun kullanacağı İnternet ortamı ve İnternet servisleri hakkında bilgi edinebilmeli
- Çevrimiçi ortamlarda okunulan veya karşılaşılan şeylerin doğru olamayabileceğinin farkında olmalı
- Çocuğun çevrimiçi arkadaşlarını takip etmeli
- Çocuklarını uçsuz bucaksız bir ortamda yalnız bırakmamalı
- Filtre programları gibi yazılımları kullanmalı
- Çocuğun ne zaman ve ne kadar İnternet ya da bilgisayar kullanabileceğine yönelik program hazırlamalıdır.
Dijital Ebeveynlik Türleri
- İzin Verici Dijital Ebeveynlik
Çocuklarına teknoloji konusunda çok fazla kısıtlama getirmeyen ebeveynler bu kategoriye girerler. Çocukların kendilerine ait tablet, bilgisayar, telefon gibi cihazları vardır ve ekranda geçirdikleri süreye kendileri karar verirler. Bu yaklaşımda olan ebeveynlerin çocukları teknoloji konusunda bilgili ve bilinçlilerdir. Teknolojiyi çağımızın gerekliliklerinden biri olarak gören ve teknolojinin faydalarına odaklanan ebeveynlerin çocukları dijital dünyada daha özgür hareket ederler.
- Kısıtlayıcı Dijital Ebeveynlik
İzin veren dijital ebeveynliğin aksine kısıtlayıcı ebeveynler; çocuklarının ekran başında geçirdikleri vaktin onların gelişimine engel olacağını düşünürler. Bu yüzden teknoloji kullanımını sınırlarlar. Teknolojinin zararlarına daha çok odaklanan ebeveynler, çocuklarını teknolojiyi kullanma konusunda çok fazla kısıtlar ve çocuklarını sürekli olarak takip ederler.
- Mentor Dijital Ebeveynlik
Mentor dijital ebeveynlik tarzında ebeveynler kısıtlayıcı ve izin verici yaklaşım içinde değillerdir. Teknolojiyi kullanma konusunda dengeli ve ılımlı bir yaklaşım sergilerle. Hayatımızın her alanında giren teknolojiden korkmak ve kaçmak yerine belli kurallar çerçevesinde çocuklarının teknolojiyi kullanmalarını onaylarlar. Çocuklarıyla sağlıklı bir iletişim tarzını benimseyen ebeveynler çocuklarıyla dijital dünya ile ilgili paylaşımlarda bulunur ve internette birlikte vakit geçirirler.
Bu üç dijital ebeveynlik tarzı arasında mentor dijital ebeveynlik yaklaşımı en sağlıklısıdır. Henüz sınır çizmeyi bilmeyen çocukları dijital dünyada tamamen serbest bırakmak doğru bir yaklaşım değildir. Kendisi için neyin doğru neyin yanlış olduğunu bilmeyen çocukların sağlıklı sınırlara ihtiyaçları vardır. Diğer taraftan yasaklar ve sert kurallar çocukların gelişimini engeller ve çocukları yanlış yönlendirirler. Bu yüzden dengeli ve kontrollü bir yaklaşım içinde çocukların dijital dünyadaki keşiflerine, deneyimlerine, eğlencelerine onay vermek onların gelişimine katkıda bulunur. Yaşadıkları çağın gerisinde kalmamaları için çocuklarımızı doğru yönlendirmek, her konuda olduğu gibi teknoloji ve dijital dünyada da mentorluk yapmak tamamen bizim sorumluluğumuzdadır.
Yenilik ve farkındalık seninle olsun 🧡
Kaynakça:
Eastin, M. S., Greenberg, B. S., ve Hofschire, L. (2006). Parenting the internet. Journal of Communication, 56, 486-504.
Livingstone, S.ve Helsper, E.J (2009) Balancing opportunities and risks in teenagers’ use of the Internet: The role of online skills and family context. New Media & Society, 12(2), 309-329.
Dijital Ebeveynlik ve Değişen Roller, Gaziantep University Journal of Social Sciences
