Bebeklerde ve Çocuklarda Tuvalet Eğitimi Nasıl Verilir?
Çocuk gelişiminin zorlu süreçlerinden biri, tuvalet eğitimi. İdeal gelişkinliğin temelini hazırlayan bu eğitim, çocuk hazır hissettiğinde başlayabilir. Bebeklerde tuvalet eğitimi ise yaklaşık 3 ile 6 ay arasında sürebilir. Elbette bu süreç, her çocuğa göre değişebilen bir dizi adımlar içerir. Bu süreçte bizlerin tutumu, çocuğun öğrenmesinde en etkili unsur. Eğitim sürecinin başlangıcına dair net bir ay veya yaş bulunmuyor. Fakat çocuklar genellikle 18. veya 20. aydan itibaren çeşitli emareler gösterebiliyor. Anne babalara tuvalet eğitimine hazır olduklarını sözsüz bir şekilde belirtilebiliyorlar. Bu andan sonrası ise tamamen izleyeceğimiz doğru adımlara bağlı. Süreç sağlıklı bir şekilde tamamlandığında, çocuğun 24 – 26 aylık olması gerekir. Bu nedenle 2 yaş öncesinde çocuğumuza tuvalete kendiliğinden gitmesi için baskı yapmamalıyız. Peki bebeklerde ve çocuklarda tuvalet eğitimi nasıl verilir ? Tuvalet eğitiminin adımları nelerdir? Hepimizin ilgiyle takip ettiği bu süreç için senin de faydalanabileceğin kısa bilgileri derledik.
Bu süreçte en önemli şey sabır. Bebekler hem fizyolojik hem de psikolojik anlamda kendilerini hazır hissetseler de bazı alışkanlıkların oturması aylar sürebilir.
İlk adımda çocuk, tuvaleti geldiğinde haber vermeye yönlendirilmeli. Kendi kelimeleri veya davranışlarıyla bebekler, genellikle tuvalet öncesinde bize haber verir. Bu, bezden rahatsızlık duyup çekiştirme yoluyla olabilir. İlgili organına dokunmayla olabilir. Hatta sözlü olarak da olabilir. İlkin çocuk tuvaleti geldiğini değil, tuvaletini bezine yaptığını haber verecektir. Bu durumda onu övmen, yaptığının doğru olduğunu onaylaman ve öncesinde de haber vermeye teşvik etmen bir sonraki adıma geçiş için oldukça önemli.
İkinci adımda çocuk, tuvaletinin geldiğini önceden sözel veya fiziksel olarak ifade eder. Bu durum, artık bezi kullanım dışı bırakmak için hazır olduğunun göstergesi olarak görülebilir.
Üçüncü adım, çocuğa tuvaletini nereye yapması gerektiğini göstermek. Fakat lazımlığa alışmak, çocuk için kolay bir durum değil. Bu noktada yapman gereken ise çocuğun ilgi duyduğu alana lazımlığı koymak olacaktır. Hatta alışması için onunla oynamasına izin vermelisin. Çocuğu lazımlığa oturmaya teşvik etmeli, fakat kesinlikle zorlanmamalısın. Çocuğa sözlü olarak bu nesnenin işlevini anlatabilirsin. Kelime dağarcığına tuvalet, bez, kaka, çiş, lazımlık gibi kavramları ekleyebilirsin. Gelişim çağındaki çocuklar, ebeveynlerin farkında dahi olmadığı pek çok sözlü ifadeyi hafızalarına alabilirler. Hatta şaşırtıcı biçimde, gerekli yerlerde kullanabilirler. Sürece fiziki müdahaleden kaçınmalı, sözlü teşvik yolunu izlemelisin. Bir süre sonra çocuk, tuvaleti geldiğinde lazımlığı gösterebilir, lazımlığa oturabilir veya tuvaletini bezine yaparken oturma pozisyonuna gelebilir.
Dördüncü adım, lazımlığın işlevini keşfeden çocuk için mekan öğretisi adımı. Bu noktada lazımlığı tuvalete koymalısın. Çocuğu, tuvaleti geldiğini haber verdiğinde lazımlığa oturtmalısın. Hatta haber vermese dahi ortalama 2 saatte bir lazımlığı kullanabilirsin. En çok sabır isteyen aşamalardan birisi olan bu kısım, doğru yaklaşım sergilendiğinde kusursuz bir sonuç doğurur. Çocuklarda tuvalet eğitiminin bu zorlu aşamasında çocuk, çişini lazımlığa kakasını ise beze yapmayı tercih edebilir. Bir süre sonra kakasının verdiği rahatsızlık nedeniyle lazımlığı tercih etmeye başlar.
Çocuklarda tuvalet eğitiminin nirengi noktasının sabır, olmazsa olmazının ise ödüllendirme olduğunu söyleyebiliriz. Hepimizin için zorlu olan bu süreçte çocuğumuzu her adımda ödüllendirmeliyiz. Fakat tersi bir durumda kesinlikle cezalandırmamalıyız. Gündüz tuvalet eğitimini tamamlayan çocuk, gece tuvalet eğitimi için ilk adımı gerçekleştirmiş demektir.
Çocuklarda Tuvalet Eğitimine Ne Zaman Başlanmalı?
0-3 yaş çocuk eğitimi, her çocuğun farklı ve özel olduğu bilinciyle yürütülmesi gereken bir süreç. Elbette ebeveynler olarak çocuğumuzun farklılıklarını seviyoruz. Bu sevginin sabır getirdiğinden de eminiz. 0-3 yaş tuvalet eğitimi aylar, yıllar boyu sürebilen bir dönemi ifade eder. Bu dönemin ilk adımını atabilmek için çocuk davranışlarına odaklanmak gerekir. Bebeklerde 3, 6, 12 ve 18. ayları kritik süreçleri ifade etmek için ayrıştırıyoruz. 0-3 ay arasında bebek, anne karnı yaşamını tekrar eder. 3-6 ay arasında dış ortama uyum sağlar. 6-12 ay arasında kaba motor becerilerine giriş yapar. 12-18 aylarda ise kaba motor becerilerinin gelişme dönemini ifade eder. 24 aydan sonra ince motor becerilerini öğrenmeye başlayan bebeklerde tuvalet eğitimi , 18. aydan itibaren başlatılabilir. Fakat bu dönem, çocuğun gelişim hızı ve düzeyine bağlı olarak 16. veya 20. ayda da gerçekleşebilir.
Tuvalet eğitimi için doğru zamanın geldiğini çocuğumuz bize haber verir. Dikkatli olursan, çocuğun tuvaletini yapmadan önce ilgili organını tuttuğunu görebilirsin. Tuvaletini yaptıktan sonra bezini çekiştirdiğini gözlemleyebilirsin. Büyümeye devam eden çocuk, artık bezinin verdiği ıslaklık hissinden rahatsızlık duymaya başlar. Böylece bize, tuvalet eğitimine hazır olduğunu, ilk adımı uygulamaya başlayabileceğimizi haber verir.
Gece Tuvalet Eğitimi Nasıl Olmalı?
Gece tuvalet eğitiminin ilk koşulu, gündüz tuvalet eğitiminin tamamlanmış olması. Gün içerisinde kendiliğinden tuvaletini haber verebilme ve hem çiş hem de kakayı lazımlığa yapma yetisi için 24 ay yeterli. Ancak bunlar tamamlandıktan sonra çocuk gece tuvalet eğitimi için hazır hale gelir. Eğer çocuğun bu yönergeleri tam anlamıyla yerine getiriyorsa, sıradan gece tuvalet eğitimleri var demektir.
Tekrar belirtmekte fayda var ki, çocuk gündüz saatlerinde kendiliğinden tuvalete gidiyor dahi olsa geceleri bezine işemeye devam edebilir. Her öğretim süreci gibi bunda da sabır, oldukça önemli. Çocuğu tuvalet ile ilgili hiçbir konuda cezalandırmaman çok önemli. Gösterdiği her ilerlemede mutlaka ödüllendirmeli ve tebrik etmelisin. Altına kaçıran çocuğun kıyafetlerini, herkesin görebileceği yerde tutulmamalısın. Çünkü çocuk bu durum nedeniyle utanabilir. Aksine bu tarz unsurların ne denli doğal olduğunu çocuğa anlatmalısın.
Gece tuvalet eğitiminin ilk adımı, kesinlikle çocuğa gece tuvaleti geldiğinde uyanmasını ve ebeveynlerine haber vermesini söylemek. Fakat bu konuyla ilgili yüksek beklentilere girmemelisin.
İkinci adım, uykudan yaklaşık 2 saat önce sıvı alımını minimuma indirmek. Bu durumu çocuğa anlayacağı şekilde anlatmalısın.
Üçüncü adım, uyuduktan yaklaşık 2 saat sonra uyandırılarak tuvalete götürülmesi. Bu adımı, ilerleyen süreçlerde 3 yaş ve sonrasında çocuk altına kaçırdığında tekrarlayabilirsin.
Tuvalet Eğitimi Çizelgesi
Tuvalet eğitimi, çocuğun her adımda teşvik edilmesi gereken uzun bir süreç. Bu noktada bize yardımcı olabilecek birçok yöntem bulunuyor. Bunlardan biri de tuvalet eğitimi çizelgesi. Dilediğin şekilde hazırlayacağın bir tablo ile çocuğunun çiş ve kaka saatlerini günlük olarak kaydedebilirsin. Böylece doğru saatlerde çocuğu tuvalete götürebilirsin. Ayrıca çocuğun katılımını sağlayacak bir çizelge hazırlayabilir, çiş ve kakasını her tuvalete yaptığında bir gülücük koyarak motive olmasını sağlayabilirsin.
Bu yazımızda bebeklerde ve çocuklar tuvalet eğitiminin inceliklerini seninle paylaşmaya çalıştık. Eğer daha fazlasını merak ediyorsan, aşağıdaki makalelere de göz atabilirsin. Sabır seninle olsun…
Kaynaklar:
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/450550
https://jag.journalagent.com/jaren/pdfs/JAREN_4_1_59_64.pdf
https://www.medicalpark.com.tr/tuvalet-egitimi/hg-2314#:~:text=%C3%87o%C4%9Fu%20zaman%20tuvalet%20e%C4%9Fitimine%2018,olduklar%C4%B1nda%20belli%20ba%C5%9Fl%C4%B1%20davran%C4%B1%C5%9Flar%20sergilerler.
https://www.medicana.com.tr/saglik-rehberi-detay/3614/cocuklarda-tuvalet-egitimi
https://www.acibadem.com.tr/hayat/bebeklere-tuvalet-egitimi-nasil-verilir/
http://www.istanbulcocuknefrolojisi.com/tuvalet-egitimi.html#:~:text=E%C4%9Fitim%20d%C3%B6neminde%20%C4%B1slak%20geceler%20olursa,saat%20sonra%20uyand%C4%B1r%C4%B1larak%20tuvalete%20g%C3%B6t%C3%BCr%C3%BCl%C3%BCr.
